یکی از مهمترین وجوه افتراق دعوای حقوقی و دعوای کیفری، نحوهی طرح این دعاوی است. اقامهی دعوای حقوقی نیازمند تنظیم و تقدیم دادخواست و در برخی از موارد قانونی، نیازمند تنظیم و تقدیم درخواست میباشد اما طرح دعوای کیفری مستلزم تنظیم شکوائیه است. بنابراین، نمیتوان اموری را که فاقد جنبهی کیفری است، از طریق طرح شکایت مورد پیگیری قرار داد. همچنین اقامهی این دعاوی بدون پرداخت هزینهی دادرسی امکانپذیر نیست؛ با این تفاوت که هزینهی دادرسی در تمامی دعاوی کیفری یکسان و برابر بوده اما در دعاوی حقوقی این هزینه براساس بهای خواسته متغیّر میباشد. بنابراین، به میزانی که بهای خواسته افزایش یابد، هزینهی دادرسی نیز افزایش خواهد یافت. البته در صورتی که خواهان دعاوی حقوقی توانایی پرداخت این هزینه را نداشته باشد، میتواند در ابتدا با تقدیم دادخواست اعسار بدون پرداخت این هزینه در مراحل ابتدایی، دعوای حقوقی خود را طرح نماید. به طرفین دعوای حقوقی، «خواهان» و «خوانده» و به طرفین دعوای کیفری، «شاکی» و «مُشتکیعنه» گفته میشود
شکایت کیفری یا همان دعاوی کیفری ابتدا در دادسرا مطرح میشود و بعد از تحقیقات در کلانتری (یا آگاهی) و دادسرا به دادگاه کیفری فرستاده میشود. به شخصی که شکایت کیفری میکند شاکی و طرف مقابل او متهم گفته میشود. متن شکایت شکوائیه نامیده میشود که در هر برگهای میتوان نوشت. پس اولین قدم برای ثبت شکایت کیفری مراجعه به دادگاه کیفری و دریافت فرم شکواییه است. شکواییه، ورقه چاپیای است که موارد از قبیل نام شاکی ، آدرس و موضوع دعوی در آن نوشته شده است که باید توسط شاکی تکمیل شود
در مقابل، دعوای حقوقی مستقیماً در دادگاه حقوقی مطرح میشود و شخصی که دعوا را طرح میکند خواهان و طرف مقابل او خوانده نامیده میشود. در بسیاری از مواد قانونی دادخواست به معنی برگه دادخواست استفاده میشود که همان برگهایست که شخص به وسیله آن طرح شکایت حقوقی یا همان دادخواهی خود را به دادگاه ارائه میکند. متن خواسته باید در برگه مخصوصی که دادخواست نام دارد نوشته شود
همانطور که برای اقامه یک دعوای حقوقی باید دادخواستداد برای ثبت دعوای کیفری نیز باید شکوائیه تنظیم کرد